Ne Kadar Paramızı
Çalıyorlar ?

Hem hayatlarımızdan hem cebimizden çalıyorlar…

Türkiye’de toplam yaşanacak yıllardan çalınan zamanın 1/5’inden tütün kullanımı sorumlu. Sigaranın bu olumsuz tablodaki payı; obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet gibi birçok risk faktörününkinden daha yüksektir.2

Türkiye’de 2017 yılında yaklaşık 100 bin ton tütün ithal edilmiş ve karşılığında 522,7 milyon dolar ödenmiştir; üstelik bu rakamlar her yıl düzenli olarak artmaktadır.

Fiyatlandırma taktikleriyle bağımlının hayatını ele geçiriyorlar

2019 yılında Türkiye’de ortalama bir sigara paketi 15 TL. Günde bir paket sigara içen biri yılda toplam 5500 TL harcıyor. Sigara içen kişiler her ay sigaraya ödedikleri parayı tasarruf hesaplarına koyarlarsa 10 yılın sonunda bugünün parasına göre 100.000 TL civarında bir parayı biriktirebilirler.

Şu anda tüm dünyadaki tütün pazarı yaklaşık 700 milyar doları buluyor.3 Bu rakam ülkemizin 2019 yılında sağlığa ayırdığı yaklaşık 28 milyar dolarlık bütçenin tam 25 katı.4 Tütün firmaları 5 yıl sonra 1 trilyon doları aşması öngörülen3 bu pazarı daha da büyütmek için pazarlamanın yanı sıra vergilendirmede de çeşitli taktiklere başvuruyorlar. Bilindiği gibi tütün ürünlerine yönelik kademeli ve düzenli vergi artışı tütün tüketimini azaltmanın en maliyet etkin yöntemlerinden biri. Üstelik bu durum devletin gelirlerini artırarak sağlık giderlerinin finansmanına da katkıda bulunuyor.5

Ancak tütün şirketleri vergi artışlarını bahane göstererek farklı segmentteki ürünlerinin fiyatlarını asimetrik bir biçimde artırarak karlılıklarını daha da artırabiliyorlar. Örneğin yakın zamanda yayımlanmış bir bilimsel araştırmada, bir tütün firmasının devletin uyguladığı kademeli vergi artışından daha fazlasını en pahalı ve en popüler markalarının fiyatlarına yansıttığı, en ekonomik markalarına ise vergi artışından daha az zam yaptığı anlaşılmıştır. Bu taktik, tütün kullanıcılarının bu ürünlere daha ucuz fiyatlarda erişebilmesini sağlayarak, tütün kullanımını bırakma potansiyeli olan kişilere maddi bir fırsat sunuyor ve müşteri kaybını önlüyor. Öte yandan, buradan azaltmış olduğu gelirin fazlasını hem pahalı hem de popüler ürünlerinden sağladığı ilave karla karşılamış oluyor.6

Ne yaptıklarının farkında olmak fark yaratmamızın ilk adımı olabilir

Bu taktikleri boşa çıkarmanın en etkili yolu ise perakende satış fiyatının içindeki vergi oranını mümkün olduğunca en üst seviyeye çıkarmak. 2018 yılı itibariyle vergi oranının satış fiyatının %75 ve daha fazlası olduğu 38 ülke var. Bir başka deyişle, bu ülkelerde yaşayan 1 milyar insana yüksek tütün vergileriyle kısmen koruma sağlanıyor. Ancak bu 1 milyar kişinin çoğu yüksek ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde yaşıyor. Düşük gelir düzeyine sahip ülkeler bu rakama ancak %3’lük bir katkı sağlıyor; bu da tütün şirketlerinin taktiklerini bu pazarlarda yoğunlaştırmasına aracı oluyor.5